Dit is een site voor studenten van de Open Universiteit. Voordat je een vraag kunt stellen moet je even een account aanmaken (dit systeem is niet gekoppeld aan je OU studentnummer en wachtwoord).

Welkom bij het vraag- en antwoord systeem van de onderzoeks-practica van de studie psychologie bij de Open Universiteit.

Houd er, als je een vraag stelt, rekening mee dat je de richtlijnen volgt!

0 leuk 0 niet-leuks
Ik wil een vraag/opmerking plaatsen over de bijzondere verplichting bij Onderzoekspracticum inleiding data-analyse, deze betreft “betrokkenheid bij een wetenschappelijke studie als deelnemer in plaats van als onderzoeker die aan deze cursus verbonden is”. Is dit ethisch wel correct? Ik wordt namelijk door de cursus verplicht vrijwillig mee te doen.
in Inleiding Onderzoek (OIO, PB02x2; was Inleiding Data Analyse, IDA) door (160 punten)

1 Antwoord

1 leuk 0 niet-leuks
Ja, dit is ethisch correct. Maar ik veronderstel dat je al wist dat dat zo zou zijn, en dat je vraag eigenlijk is "wat is de onderliggende onderbouwing die het ethisch correct maakt om studenten deel te laten nemen aan wetenschappelijk onderzoek als onderdeel van hun studie?". Dus dit zal ik uitleggen.

De reden dat dit onderdeel in deze cursus zit is omdat het belangrijk is dat wetenschappers begrijpen hoe het is om mee te doen met een studie als deelnemer. Dit aspect van de cursus is dus vergelijkbaar met een soort rollenspel. Deze ervaring is belangrijk omdat je als wetenschapper als je studies ontwerpt de verantwoordelijkheid draagt om ook vanuit je deelnemers te denken: je moet de procedure bijvoorbeeld zo ontwikkelen dat deze niet nodeloos omslachtig is vanuit het gezichtspunt van de deelnemer.

Tegelijkertijd zijn wij ons er als onderwijsinstelling van bewust dat dit in plaats daarvan zou kunnen worden gezien als een goedkope wijze om data te verzamelen. En als we studenten zouden verplichten om hun data beschikbaar te stellen zou het inderdaad niet ethisch zijn. Studenten die op basis van hun principes geen data beschikbaar willen stellen voor wetenschappelijk onderzoek moeten die gelegenheid immers hebben. Om die reden kun je als deelnemer bij deze studies aangeven dat je niet wil dat je data worden gebruikt. Hiervoor staat een vraag op een van de laatste pagina's.

Het zou natuurlijk kunnen dat er ook studenten zijn die op basis van hun principes uberhaupt geen deel willen nemen aan wetenschappelijk onderzoek, zelfs als ze geen data verstrekken. In dat geval moeten die studenten echter geen wetenschappelijke studie volgen. Je kunt je niet onttrekken aan de verantwoordelijkheden die een wetenschapper draagt als je een wetenschappelijke studie doet: dit hoort bij de opleiding.
door (77.8k punten)

Bij deze plaats ik ook mijn uiteenzetting die ik per email gestuurd heb aan mijn Tutor:

Bij deze mijn vraag over ethiek en de bijzondere verplichting om mee te doen aan wetenschappelijk onderzoek:

Binnen de cursus IDA hebben wij als studenten de "bijzondere verplichting" mee te moeten doen aan wetenschappelijk onderzoek. Mijn vraag is of dit wel ethisch correct is? Ik ben hier niet uit op een discussie of ik wel of niet mee wil doen en waarom. Persoonlijk vind ik het hartstikke leuk om mee te doen en zie ik ook de waarde en relevantie in van meedoen aan onderzoek. 

Het is alleen zo dat in mijn opinie er een discrepantie is tussen het verplichten van studenten om mee te doen aan onderzoek en vervolgens het Informed Consent van het onderzoek waar ik akkoord ga op geheel vrijwillige basis mee te doen. ik citeer Nieuwsbeleving 3: "Deelname aan het onderzoek is vrijwillig en bovendien kunt u het invullen van de vragenlijst op elk moment beëindigen wanneer u dit wenst".  Dit kan ik wel doen binnen de voorwaarden die het onderzoek stelt, maar niet binnen de voorwaarden en eisen van de cursus?

Voor mij zit hier heel veel frictie.

Daarnaast kun je vraagtekens zetten bij de onderzoeksdata dat voortkomt uit het verplichten van mensen om mee te doen. Ter illustratie: misschien zit er tussen het aanbod van de onderzoeken waarin wij studenten mee kunnen doen, in dit geval 4 onderzoeken, geen enkel onderzoek waar mijn interesse ligt en doe ik het dus alleen maar om te voldoen aan de bijzondere verplichting en niet omdat ik affiniteit heb met het onderzoek. Hierdoor krijg je toch hele andere onderzoeksresultaten dan wanneer je een groep mensen onderzoekt die vrijwillig hun medewerking verlenen?    

Gisteravond was ik bij mij vriendin die geografe en docent  is. Ik heb dit verhaal ook aan haar voorgelegd, maar uiteindelijk strandde wij op de term "bijzondere verplichting", zij maakte daarin een grapje waarbij ze de klemtoon anders legde op het woord bijzonder: "dit is wel een bijzondere verplichting", waarbij ze dus bijzonder verwees naar verplichting terwijl ik "bijzondere verplichting" altijd onbewust heb uitgelegd als bijzonder verwijst naar een verplichting die anders is dan de (wettelijke) verplichting tentamen te doen aan het eind van de cursus, of dat het bijzonder is omdat er geen cijfer of ander waardeoordeel aan vast zit, of het is bijzonder omdat het een verplichting is die de Open universiteit oplegt, terwijl andere universiteiten misschien andere verplichtingen aan hun studieaanbod toevoegen. 

De informed consent heeft betrekking op die specifieke studie. Omdat er meerdere studies worden aangeboden in het Virtueel Lab, met een wisselend aanbod, kunnen studenten kiezen waar ze aan meedoen. Ze zijn dus nooit verplicht om aan een gegeven studie mee te doen.

Je hebt gelijk dat de steekproef van deelnemers bestaat uit studenten van de OU. Of die affiniteit met het onderzoek hebben is overigens niet relevant; affiniteit met het bestudeerde onderwerp hebben is normaal gesproken geen voorwaarde waar deelnemers aan moeten voldoen. Maar onderzoekers zijn er wel verantwoordelijk voor dat ze een steekproef werven met deelnemers die data kunnen leveren die de onderzoeksvraag kan beantwoorden. Wetenschappers moeten bovendien rekening houden met eventuele biases in hun steekproef. Dat diskwalificeert meestal niet opeens a priori een doelgroep (zoals eerstejaars OU studenten), maar in sommige gevallen kan dat wel. In die gevallen worden de studies natuurlijk niet in het VL geplaatst.

De term 'bijzondere verplichting' is overigens inderdaad gewoon een onderverdeling van de verschillende typen tentamen, of accurater, typen tentamenonderdelen. Een CBI tentamen is een ander voorbeeld (i.e. een computertentamen met een itembank).
Ondertussen zijn we een aantal maanden verder en ik ben net gestart met de module sociale psychologie. Het boek dat voor deze module gebruikt wordt heet: "Social psychology", auteurs: Eliot R. Smith, Diane M. Mackie, Heather M. Claypool. In hoofdstuk 2 bespreken zij uitgebreid wetenschappelijk onderzoek binnen het vakgebied sociale psychologie. In de paragraaf "The role of ethics and values in research' subparagraaf 'Being fair to participants' lees ik het volgende: ' "Without penalty" means that participants (often college students) cannot be coerced into participating, and any rewards resulting from participation, such as earning course credit, must be made available in alternative ways, such as through conducting library research.

Ik ben blijkbaar niet de enige die vindt dat het ethisch niet correct is om studenten via een bijzondere verplichting mee te laten doen aan een aantal onderzoeken. Er moet op z'n minst een alternatief aangeboden worden.
Er lopen hier drie dingen door elkaar.

Ten eerste: het is belangrijk om, als je studeert om wetenschapper te worden (i.e. wetenschappelijk onderwijs volgt), ook de ervaring te hebben om als deelnemer mee te doen aan wetenschappelijk onderzoek. Dit is belangrijk als je straks zelf studies gaat afnemen. Ergens in de opleiding moeten we studenten dus in die rol plaatsen: dit is simpelweg een randvoorwaarde voor een gedegen opleiding tot wetenschapper. Dit is een uitgangspunt, en in die zin dus niet voor discussie vatbaar (tenminste, dat kan wel, maar dat is een heel andere discussie die los staat van ethiek en betrekking heeft op de leerdoelen van een wetenschappelijke opleiding in de psychologie).

Dit kan in theorie natuurlijk ook via 'nep-studies', waarbij de data nooit worden geanalyseerd (of opgeslagen).

Ten tweede: studenten mogen niet verplicht worden als deelnemer data te leveren voor een wetenschappelijke studie. Zoals je aangeeft moet dit altijd vrijwillig zijn. Dit tweede punt betreft wel ethiek, en hierin staan we denk ik op een lijn.

Ten derde: wetenschappers hebben de verantwoordelijkheid om zo weinig mogelijk data te verzamelen. Dit omdat dataverzameling een beroep doet op schaarse tijd en energie van deelnemers aan een studie.

Deze drie zaken moeten dus worden gebalanceerd. Data niet opslaan, of hoe dan ook verwijderen is niet ethisch met het oog op het derde punt. Tegelijkertijd kunnen studenten niet verplicht worden om data te leveren. Een oplossing is om studenten mee te laten doen en de mogelijkheid te geven hun data te laten verwijderen. Daarom bevatten studies in het Virtueel Laboratorium ook een checkbox waarmee studenten dit kunnen aangeven.

Op die manier worden studenten niet gedwongen deelnemers te zijn in een wetenschappelijke studie, terwijl ze wel de benodigde ervaring opdoen.

Als lid van een medisch ethische toetsingscommissie (en student in de premaster onderwijskunde) heb ik moeite met de verplichting om mee te doen met onderzoeken van de OU. Het is belangrijk om als wetenschapper te leren wat het voor een proefpersoon betekent om deel te nemen aan onderzoek en daar kan deelname aan een studie aan bijdragen, maar er zijn andere methoden waarmee dit onderwijsdoel ook kan worden behaald. Voor iemand met een reeds afgeronde wetenschappelijke studie vind ik de verplichting niet bijdragen aan dat leerdoel en mede daarom niet ethisch verdedigbaar. Ik ben een groot voorstander van wetenschappelijk onderzoek (ben gepromoveerd, wetenschappelijk actief en METC-lid) en heb zelf ook als proefpersoon deelgenomen aan studies, maar altijd op basis van vrijwilligheid. De huidige verplichting vind ik inderdaad een goedkope wijze van data verzamelen. Ik zou dit als METC-lid niet goedkeuren en wil de OU adviseren dit onderdeel als facultatieve verdiepingsopdracht aan te bieden naast een andersoortige opdracht waarmee het beoogde leerdoel wordt gehaald. Ik ben benieuwd naar de overwegingen van de cETO-commissie voor deze manier van werving en mogelijke vrijstellingen voor studenten die reeds een master/PhD op zak hebben. 

Mijn probleempunten zijn:

1. ervaren wat het is om als deelnemer mee te doen aan wetenschappelijk onderzoek is niet als leerdoel bij deze cursus vermeld (en kan om die reden niet verplicht worden gesteld)

2. er wordt in de cursus niet pro-actief uitgelegd waarom het belangrijk is om die ervaring op te doen (alleen als verdediging op dit forum). Die uitleg zou prima passen in het stuk over ethiek. 

3. deelname wordt verplicht gesteld, terwijl dit niet overeenkomt met de informed consentprocedure van de betreffende studies.

4. intrinsieke motivatie om te leren van deelname aan wetenschappelijk onderzoek wordt geminimaliseerd door de verplichting om deel te nemen om noodzakelijke punten te verzamelen. De extrinsieke motivatie (afvinken van een taak) vermindert de motivatie/interesse in het daadwerkelijke leren over dit onderwerp. 

Dus zorg voor toelichting in leerdoelen en cursusinhoud over het nut van deelname zodat het aantal deelnemers stijgt, de student intrinsiek gemotiveerd raakt en er ook daadwerkelijk van leert.

Maak een alternatieve reflectie-opdracht voor de student met een eerdere proefpersoonervaring of  laat een beschrijving van een problematische proefpersoonervaring becommentariëren. 

...