Om de vraag te beantwoorden is eerst een uitleg over between en within nodig:
Een between-subjectsvariabele is een eenvoudig gesteld een groep-variabele. Alles wat proefpersonen in aparte groepen indeelt is een between-subjectvariabelen. Iets technischer: wanneer condities niet bij alle proefpersonen zijn afgenomen, dan wordt het between-subjects.
Een within-subjectsvariabele is een factor die bij alle respondenten is afgenomen; er zijn geen groepen ingedeeld: alle condities is aan iedereen aangeboden.
Een simpel voorbeeld:
In een experiment krijgen proefpersonen leuke en nare plaatjes te zien. Hun affect wordt gemeten
(1) between subjects: Wanneer proefpersonen ingedeeld worden in groepen, zoals 'leukeplaatjesgroep' en 'nareplaatjesgroep', dan krijgen niet alle proefpersonen alle soorten plaatjes. De plaatjes delen mensen eigenlijk in groepen in. Plaatje wordt dan een between-subject factor, en omdat het een variabele factor is tussen proefpersonen is het ook gelijk een between-subject variabele ('plaatje'). Affect is bij alle proefpersonen gemeten, maar het is de afhankelijke variabele, dus affect zal 'tussen' de groepen vergeleken worden.
(2) within subjects: Wanneer proefpersonen (al dan niet willekeurig) afwisselend een leuk en een naar plaatje te zien krijgen, dan krijgen alle proefpersonen alle soorten plaatjes te zien. Er zijn geen groepen. Plaatje is in dit geval een within-subject factor. In die factor zijn dan de herhaalde metingen van affect (affect-leukplaatje; affect-naarplaatje) de within-subject variabelen.
Hoe vertaalt zich dat naar toetsen:
zolang er enkel een (of meerdere) within-subjectsfactor is/zijn, dan is het een puur within-subjects design. Tijd is zo'n factor bijvoorbeeld, omdat alle respondenten alle tijdsmomenten 'aangeboden' krijgen. (We kunnen dit natuurlijk moeilijk maken en cohorts bespreken, maar dat doe ik even niet). In bovenstaand voorbeeld: als alle proefpersonen afwisselend de leuke en nare plaatjes aangeboden krijgen, dan is het een puur within-subjects design, en dit kan dan met een gepaarde t-toets, of met een (one-way) repeated measures getoetst worden.
Als aan deze within-subject factor ook een between wordt toegevoegd, dan is het een mixed design. Als alle plaatjes aan iedereen worden aangeboden (within), maar proefpersonen stiekem in twee groepen worden verdeeld (rustige ruimte; roemoerige ruimte), dan is dat laatste between-subjects. Deze combinatie van 'groepsvariabelen', met within-factor(en) maakt het een mixed design, en dient met een mixed-design anova getoetst te worden.
